Stemplowanie i kasowanie … czyli o pieczątkach w filatelistyce
Pieczątki kojarzą nam się z urzędami, szkołą i prowadzeniem działalności gospodarczej. Są też obiektem kolekcjonerskim. Pasjonaci i zbieracze kolekcjonują pieczątki związane z turystyką oraz pocztą. Wysyłając list czy nadając paczkę spotykamy osoby, które pracują na poczcie i zajmują się stemplowaniem znaczków. Co wiemy o pieczątkach w filatelistyce? Stempel pocztowy - co oznacza? Czy jest jakaś różnica pomiędzy stemplowaniem i kasowaniem znaczków? Co to jest walor filatelistyczny? Czym różni się „całość” od „całostki” i co to ma w ogóle wspólnego z pieczątkami? Zachęcamy do lektury!
źródło: Pixabay
Filatelistyka terminy
Po pierwsze:
Greckie słowa philein i atelia łączą się w nasze określenie „filatelistyka”. Dosłowne tłumaczenie oznacza więc zamiłowanie do zbierania tego, co uwolnione jest od opłaty”- czyli znaczków pocztowych. Pomysłodawca tego określenia jest francuski kolekcjoner G. Herpin. Po drugie:
Filatelistyka jest to rodzaj hobby, który polega na kolekcjonowaniu wszelkich tzw. walorów pocztowych. Najważniejsze są znaczki, czyste i ostemplowane. Filateliści zbierają także:
- datowniki okolicznościowe,
- całostki i całości,
- koperty nazywane FDC,
- znaczki z pusto polami,
- nowodruki i czarnodruki,
- znaczki z przywieszkami
- i tzw. „próby”.
Ruch filatelistyczny działa na całym świecie od lat.
Po trzecie:
Słynnymi kolekcjonerami znaczków byli królowie, na przykład Jerzy V.
Po czwarte:
Na świecie ustanowiono także tzw. Dzień Filatelisty, który obchodzony jest 6 stycznia każdego roku.
źródło: Pixabay
Ojczyzna znaczka i filatelistyki - pocztowe znaczki kolekcjonerskie
Reforma poczty przeprowadzona w XVII wieku na terenie Anglii była jedną z ważniejszych w tym stuleciu. Za ojczyznę znaczka pocztowego uważa się Wielką Brytanię. Najpierw obowiązywał na poczcie tzw. okres przedznaczkowy, później wprowadzono opłatę za „mały skrawek papieru” , który miał być naklejany na przesyłki i stemplowany. 6 maja 1840 r. wprowadzono do obiegu pierwszy znaczek pocztowy z podobizną królowej Wiktorii. Miał on nominał 1 pensa i do dzisiaj potocznie nazywa się ten znaczek kolekcjonerski„ Penny Black”, ponieważ był wydrukowany w czarnym kolorze. Na ziemiach polskich pierwsze znaczki pojawiły się w 1850 r., zostały wykonane na zlecenie zaborców Austrii, Prus i Rosji. Pierwszym polskim znaczkiem był mała, prostokątna karteczka z herbem Królestwa Polskiego. Uważa się, że to dzięki miłośnikom listów i ówczesnych znaczków zachowały się do dnia dzisiejszego unikatowe listy zawierające pierwsze znaczki kolekcjonerskie i stemple pocztowe. Ruch filatelistyczny rozpoczął się od 1865 r. i narodził się we Francji. Pierwszy „Polski Klub Filatelistów” został założony w styczniu 1893 roku.
źródło: Wikipedia
Stempel pocztowy - co oznacza, czyli całość i całostka
Filateliści posługują się swoim slangiem. Mówiąc o całostce pocztowej mają oni na myśli druk ze znaczkiem dla filatelisty, czyli dokładniej z oznaczeniem opłaty. Całostką może być pocztówka, koperta, blankiet telegrafu. Innym terminem jest tzw. “całość pocztowa”. Całość pocztowa, to kompletna koperta w zbiorze filatelisty lub pocztówka ze znaczkiem pocztowym i ostemplowaniem. Całościami pocztowymi interesują się filatelistycy zajmujący się historią poczty. Nie są to zwykli kolekcjonerzy, ale osoby śledzące historię i rynek filatelistyczny. Całości pocztowe określa się też mianem dokumentów historycznych. Za całostkę uważa się specjalny druk pocztowy opatrzony wydrukowanym na nim znakiem opłaty, który upoważnia do uzyskania jakiejś usługi związanej z działalnością poczty, według obowiązujących cen w danym okresie historycznym.
źródło: Wikipedia
Stemplowanie i kasowanie
Filateliści kolekcjonują znaczki czyste i stemplowane, ale także i inne ciekawe przedmioty związane z pocztą. Całości pocztowe są niebywale cennym dokumentem historycznym i kulturowym potwierdzającym różnego rodzaju fakty i zdarzenia z przeszłości. Najcenniejsze są te, które dotyczą jakiegoś szczególnego okresu w dziejach historii danego państwa. W Polsce na przykład bardzo cenne są wszelkie “całości pocztowe” z czasów wojennych czy czasów zaborów.
źródło: Flickr
Poczta polska - filatelistyka, czyli kilka słów o Datownik datownikach czyli kasownik, a filatelistyka
Datownik jest to rodzaj takiego stempla, aby możliwe było specjalne ustawienie czcionek, a odcisk pokazywał datę. Terminem tym określa się zarówno rodzaj stempla pocztowego jak i odbitej pieczątki. Datownik „kasuje” znaczek pocztowy. Wdraża go do obiegu, a wraz z nim przesyłkę. Datownik jest więc stemplem, który odbijany na znaczku uniemożliwia powtórne wykorzystanie znaczka. Niektóre datowniki posiadają nie tylko oznakowanie daty, ale także i godziny. Poczta Polska używa także niestandardowych datowników, szczególnie cennych dla kolekcjonerów, tzw. „datowników okolicznościowych”. Pojawiają się one na poczcie w określonym czasie i związane są na przykład ze świętami czy różnymi rocznicami historycznymi. Takie datowniki posiadają zwykle dodatkowy element graficzny w postaci ozdobnego rysunku. W historii poczty znane są też datowniki dziurkowane powodujące nacięcia znaczków pocztowych. Są one także przedmiotem zainteresowania kolekcjonerów. Kasownikami są więc wszelkie stemple i pieczątki pocztowe oraz niepocztowe, nawet odręczne skreślenia (z czasów, gdy nie możliwe było używanie stempli). Kasowniki to pieczątki, które mają na celu unieważnienie wartościowego znaczka.
źródło: Wikipedia
Znaczki stemplowane i niestemplowane i ich kolekcjonerska wartość
Kolekcjonerska wartość znaczka stemplowanego i niestemplowanego
Kolekcjonerska wartość znaczka jest uwarunkowana przez różne czynniki:
źródło: Wikipedia
Filatelistyka dla cierpliwych
Zbudowanie kolekcji filatelistycznej wymaga zaangażowania i cierpliwości oraz sporej wiedzy. Poważne kolekcje posiadajš osoby , które fascynujš się dziejami poczty, zagadnieniami technicznymi, majš wiedzę zwišzanš z przechowywaniem i pozyskiwaniem egzemplarzy kolekcjonerskich, szukajš odpowiedzi na pytanie "stempel pocztowy co oznacza". Doskonałe w tej pasji jest to, że właściwie każda kolekcja jest niepowtarzalna i odbija się w niej zamiłowanie kolekcjonera na przykład do konkretnego działu filatelistyki, określonego tematu na znaczkach pocztowych (zwierzęta, pejzaże, sport), czy wycinek historii, w ramach którego tworzy się swojš kolekcję (na przykład okres międzywojenny w Polsce). Jedni zbierajš znaczki kolekcjonerskie czyste, inni ostemplowane. Jedni fascynujš się błędami , tzw. makulaturš filatelistycznš, czy ubytkami w zšbkowaniu, a jeszcze inni zbierajš znaki cenzury na pocztówkach, kopertach, drukach pocztowych. Kolekcjonowanie znaczków daje naprawdę wiele możliwości tworzenia różnorodnych zbiorów.
źródło: Wikipedia
Do dzisiaj kolekcjonowanie znaczków uważa się za pasję wręcz elitarną! Filatelistyka wykształciła wiele dyscyplin. Z pewnością w obliczu cyfryzacji, hologramów i kodów cyfrowych w przyszłości stanie się jeszcze cenniejszą dziedziną. Tradycyjnie stemplowane/kasowane znaczki odejdą powoli do lamusa. Na obiektach pozostających w obrocie pocztowym będa bowiem znaki w postaci kodów paskowych, hologramów, czy wydrukowanych opłat. Znaczki staną się niefunkcjonalne i ich wartość wzrośnie. Pamiętajmy jednak, że znaczki wszelkie inne walory filatelistyczne nie są tylko ekscentrycznie gromadzonymi przedmiotami, ale są doskonałym materiałem historycznym, bowiem potrafią opowiadać zupełnie niezłe historie! Kasowniki, datowniki, pieczątki, pocztówki, listy, druki dla wielu są tylko dodatkiem do rzeczywistości, a dla innych fascynującym, pełnym zagadek materiałem hobbystycznym.