Proszę czekać...

ładowanie danych...
do góry
Porady

5 ciekawostek o pieczęciach herbowych

Pieczątki, pieczęcie, stemple…. wielu z nas używa ich na co dzień. Stykamy się z nimi w urzędach, szkołach, sklepach, firmach. Pojawiły się  w epoce kamienia, brązu i metalu, ewoluowały ich kształty, rozmiary i funkcje. Najstarsze zachowane pieczęcie pochodzą z Mezopotamii i starożytnego Egiptu. Były to pieczęcie cylindryczne. Na niektórych dawnych pieczątkach pojawiły się herby. W tym artykule o sfragistyce poznacie 5 ciekawostek o pieczęciach heraldycznych!

źródło: Wikipedia

 

Ciekawostka pierwsza - co przedstawiano na pieczęciach herbowych?

Na pieczęciach herbowych znajdują się najróżniejsze elementy graficzne. Wiele mogą one powiedzieć o rodzie, z którego wywodzi się dana osoba, o jego zawodzie, pasjach. Elementy znajdujące się na tarczach herbowych można podzielić na przedstawiające:

- przedmioty - wytwory rąk ludzkich (narzędzia rolnicze, stolarskie, buty, przedmioty codziennego użytku),
- postaci ludzi i zwierząt,
- elementy roślinne,
- >przedmioty i zjawiska atmosferyczne,
- symbole geometryczne.

źródło: Pixabay

 

Ciekawostka druga - czym jest gmerk?

 

Gmerk to osobisty lub rodzinny znak. Umieszczało się go na przedmiotach użytkowych, budowlach, wyrobach i pieczęciach, a nawet na nagrobkach! Służył, jako rodzaj podpisu i sygnatury. Gmerki spełniały więc funkcje:

- identyfikacyjna
- upamiętniającą
- prawną.

Gmerki ewoluowały, aż w końcu projektowano je w formie tarczy herbowej, co wprowadzało pewien zamęt. Dlaczego? Otóż mieszczanin projektujący dla siebie gmerk z tarczą herbową chciał się niejako wślizgnąć do stanu szlacheckiego. Taki mieszczanin dodatkowo potrafił zmienić sobie nazwisko, aby myślano, że ma szlacheckie korzenie. Posiadanie gmerku świadczyło o tym, że jego właściciel jest sytuowanym mieszczaninem! Rzemieślnicy posługujący się gmerkami jako znakami produkcyjnymi musieli je rejestrować zgodnie z instrukcją cechową! Na gmerkach w tarczy herbowej znajdował się określony symbol. Pieczątki mieszczańskie / gmerki umieszczano na tłokach pieczętnych, przedmiotach wytwarzanych przez rzemieślników i sygnetach. Pieczęcie te miały trochę inny wygląd niż pieczęcie szlacheckie, ponieważ różniły się tym, że brakowało na nich tzw. korony rangowej i posiadały one zupełnie inne rodzaje hełmów. Pieczątkami i innymi przedmiotami z herbami mieszczańskimi posługiwano się do XVIII wieku.

źródło: Wikipedia

 

Ciekawostka trzecia - kolory a pieczęcie herbowe

 

Kolor od zawsze towarzyszy pieczątkom. Barwy pieczętnego odcisku uzależnione były od materiału, na którym ktoś pozostawiał znak.  Mogły to być:

- metal
- wosk
- lak
- tusz
- glina
- papier

Wosk i lak często barwiono na zielono, czerwono, niebiesko, czarno lub biało, aby pieczęć wydała się bardziej majestatyczna! Co ciekawe, jeśli ktoś dostał list opieczętowany czerwonym lakiem, to oznaczało, że pochodzi z kancelarii władców.

 

źródło: Pixabay

 

Ciekawostka czwarta - co to są mobilia herbowe?

Mówiąc wprost mobilia herbowe są to elementy herbu, które umieszczane były także na pieczęciach herbowych. Nazywane są też godłami, które umieszcza się na herbowych tarczach. Jakie rządzą prawidła w mobiliach herbowych?

- Każdy z takich elementów ma określone miejsce na tarczy herbowej.
- Nie powinno się ich w dowolny sposób przesuwać, nie mogą one też dotykać krawędzi tarczy herbowej.
- Zwykle umieszczane są centralnie lub symetrycznie.
- Często łączy się w rozmaite grupy, zwykle składające się z trzech elementów.
- Czasami tarcza herbowa wygląda jak wzorzysta tkanina, bo mobilia muszą występować w dużych grupach i jest to jedyny wyjątek, gdzie elementów może być dużo i mogą dotykać lub być przyciętymi (w przypadku, gdy wzór wychodzi poza tarczę herbową! Mówi się wówczas o tarczach “usianych”.

Najpopularniejszym przykładem takich mobiliów jest dawny herb królów Francji z błękitną tarczą usiana złotymi liliami. Mobilia na pieczęciach herbowych wiele mówią o właścicielu pieczęci, najczęściej związane są z jego profesją. Takie specyficzne herby nazywa się “mówiącymi”. Księgami zawierającymi wiele motywów są herbarze, które powstawały na przestrzeni wielu wieków od czasów średniowiecza.

źródło: Wikipedia

 

Ciekawostka piąta - nauka a pieczęcie herbowe

 

Pieczęcie, tak, jak i inne przedmioty są przedmiotem badań naukowych. Nauka pomocnicza historii nazywana jest sfragistyką od greckiego “sphragis” oznaczającego pieczęć. Może to dziwnie brzmi, ale za pomocą pieczęci historycy są w stanie opowiedzieć wiele ciekawych historii. Pieczęcie herbowe zawierają tarczę herbową, a czasami także klejnot herbowy lub wybrane elementy herbu. Pieczęcie herbowe nosili rycerze. Takie pieczęcie mogli posiadać również mieszczanie. Pieczęcie zawierały herby mieszczańskie (gmerki) w postaci bardzo prostych symboli. O pieczątkach okiem historyka można przeczytać TUTAJ. Heraldyka także jest nauką pomocniczą historii. Bada jak rozwijały się herby, jakie były ich znaczenia i jak kształtowały się herby. Analizuje się i bada role herbowe, herbarze, herby znajdujące się na pieczęciach, monetach, freskach, płytach nagrobnych.

źródło: Pixabay

 

Pieczęcie herbowe bada się pod kątem postaci ich używających oraz pod kątem faktów historycznych. Tak, jak i inne pieczęcie były one pieczęciami nadającymi wiarygodność. Nadawały moc prawną, były elementem zabezpieczającym pism, swoistym podpisem właściciela pieczęci herbowej. Datuje się czas ich używania  pod kątem tego na jakich przedmiotach były umieszczane. Naukowcy sprawdzają także zasięg używana pieczęci, częstotliwość jej występowania na dokumentach i przedmiotach. Być może pieczątki, których używamy teraz też staną się w przyszłości obiektem zainteresowania historyków czy socjologów!

 

 

Przelew online
Znajdź nas: